Zapraszamy na specjalne obchody stulecia mechaniki kwantowej, podczas których zapraszamy wszystkich - od ciekawskich uczniów po doświadczonych entuzjastów - do odkrywania fascynującego świata nauki kwantowej, która zmieniła nasze rozumienie rzeczywistości.
**Data:** 29 października 2025
**Miejsce:** Wydział Fizyki i Astronomii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
**Adres:** ul. Uniwersytetu Poznańskiego 2, 61-614 Poznań, Polska
**Godzina:** 11:00 - 15:00
**Wstęp:** Bezpłatny i otwarty dla wszystkich
| PROGRAM |
| WYKŁADY |
- 11:00-12:00 Sto lat fizyki kwantowej - od kwantów światła po informację kwantów
- wykład prof. Pawła Kurzyńskiego w Audytorium MaximumFizyka kwantowa zrewolucjonizowała sposób, w jaki postrzegamy świat – zarówno w wymiarze technologicznym, jak i filozoficznym. Otworzyła drogę do powstania współczesnej elektroniki, laserów, półprzewodników i wielu innych technologii, które stały się podstawą naszej cywilizacji. Jednocześnie zmusiła nas do całkowicie nowego spojrzenia na naturę rzeczywistości, w której pojęcia takie jak przypadek, nieoznaczoność czy informacja nabrały fundamentalnego znaczenia.W trakcie wykładu przyjrzymy się najważniejszym etapom rozwoju fizyki kwantowej – od odkrycia kwantów światła, poprzez zasadę komplementarności i dualizm korpuskularno-falowy, aż po zjawisko splątania kwantowego. To właśnie te odkrycia doprowadziły do narodzin nowej idei: obliczeń kwantowych, które łączą w sobie fizykę, matematykę i informatykę w niezwykle obiecującą dziedzinę badań. Omówię, czym naprawdę są, a czym nie są komputery kwantowe – obalając kilka popularnych mitów – oraz jakie stoją przed nimi wyzwania technologiczne i teoretyczne.Wykład będzie transmitowany na YouTube: youtube.com/live/Y6HkkYIpjvg
- 14:00-15:00 Sto lat technologii kwantowych: od diod do komputerów kwantowych
- wykład prof. Adama Miranowicza w Audytorium MaximumTechnologie kwantowe (TK) to technologie, których podstawą działania są prawa i zjawiska mechaniki kwantowej. Hipoteza de Broglie'a (1924) oraz prace Heisenberga (1925) i Schrödingera (1926) zapoczątkowały rozwój TK pierwszej generacji (1.0) począwszy od skonstruowania diod LED (1927) i mikroskopów elektronowych (1931). Sztandarowe przykłady TK 1.0 obejmują też lasery, diody i tranzystory tunelowe, panele słoneczne, czy też powszechnie stosowane metody obrazowania medycznego takie jak: tomografia magnetycznego rezonansu jądrowego (MRI) (przez lekarzy zwana potocznie ,,rezonansem"), tomografia funkcjonalnego magnetycznego rezonansu jądrowego (fMRI) oraz pozytonowa tomografia emisyjna (PET) wykorzystująca anihilację materii z antymaterią.TK drugiej generacji (2.0) wykorzystują zasady mechaniki kwantowej, takie jak superpozycja stanów (tzw. koty Schrödingera) i splątanie kwantowe (przewidziane przez Einsteina i nazwane przez niego ,,upiornym oddziaływaniem na odległość"), których pierwsze doświadczalne obserwacje zostały uhonorowane Nagrodami Nobla odpowiednio w latach 2012 i 2022. W tej generacji technologii wykorzystuje się również makroskopowe tunelowanie kwantowe w obwodach elektrycznych (nagrodzone tegoroczną Nagrodą Nobla) oraz ściskanie światła, a nawet ściskanie próżni, które zostało wykorzystane w najnowszych obserwacjach fal grawitacyjnych – fal czasoprzestrzennych przewidzianych przez Einsteina w ogólnej teorii względności – przy użyciu interferometrów LIGO w USA i Virgo we Włoszech. Pierwsza detekcja fal grawitacyjnych przez LIGO została nagrodzona Nagrodą Nobla w 2017 roku. TK 2.0 mają potencjał zrewolucjonizować wiele dziedzin, w tym metrologię, obliczenia, komunikację, medycynę i nauki przyrodnicze. Będą omówione pokrótce kwantowe komputery, kryptografia i komunikacja kwantową, sensory kwantowe oraz symulacje kwantowe.
| 12:00-15:00 POKAZY I DOŚWIADCZENIA |
- Rzeczywistości cyfrowe w praktyce
(dr Wojciech Czart i koło naukowe Errno)Porównanie świata wirtualnego do superpozycji stanów kwantowych – w VR użytkownik jednocześnie „jest” w dwóch rzeczywistościach: prawdziwej i cyfrowej. Na stanowisku prezentowane będą nowoczesne technologie rzeczywistości wirtualnej (VR) i mieszanej (MR). Uczestnicy wydarzenia będą mogli zapoznać się z działaniem gogli Meta Quest 3 oraz zobaczyć przykładowe aplikacje wykorzystujące integrację świata rzeczywistego z wirtualnym. Pokaz ma na celu przybliżenie możliwości współczesnych rozwiązań immersyjnych wykorzystywanych w edukacji, projektowaniu i rozrywce.
- AI - Fizyka Kwantowa - XR
(dr Wojciech Czart i koło naukowe Errno) - Kwantowy Minecraft
(prof. UAM dr hab. Karol Bartkiewicz, program autorstwa Pana Leszka Czajki)...
- Gra w optyczną interferencję
(prof. UAM dr hab. Karol Bartkiewicz, program autorski)...Informacje szczegółowe: https://github.com/barkol/mzi
- Symulator eksperymentów kwantowo-optycznych: Quantum Flytrap
(prof. UAM dr hab. Karol Bartkiewicz)...Informacje szczegółowe: https://quantumflytrap.com
- NMR – Kwantowe magnesy wewnątrz atomu
(dr Mikołaj Baranowski i mgr Szymon Krakowski)Zajrzyj do wnętrza materii i zobacz, jak atomy „rozmawiają” w polu magnetycznym!Jądrowy rezonans magnetyczny (ang. NMR) to zjawisko oparte na kwantowych własnościach jąder atomowych, które zachowują się jak maleńkie magnesy. Gdy umieścimy je w silnym polu magnetycznym i potraktujemy falami radiowymi, ich stany kwantowe ulegają zmianie w sposób, który można wykryć. To właśnie te kwantowe przejścia pozwalają nam „zajrzeć” do wnętrza materii — od cząsteczek chemicznych po ludzkie tkanki. Technologia NMR leży u podstaw medycznego rezonansu magnetycznego (MRI), jednego z najważniejszych narzędzi diagnostycznych współczesnej medycyny.
- RTG – Niewidzialne światło, które przenika materię
(prof. UAM dr hab. Zbigniew Fojud i dr Mikołaj Baranowski)Poznaj promieniowanie, które odkryło wnętrze człowieka i naturę kwantów!Promieniowanie rentgenowskie to forma światła o bardzo wysokiej energii, której nie widać gołym okiem, ale która potrafi przenikać przez ciało. Jego powstawanie i oddziaływanie z materią tłumaczy fizyka kwantowa — fotony rentgenowskie wybijają elektrony z atomów, ujawniając ich strukturę. Dzięki temu możemy zobaczyć wnętrze obiektów, od kości po kryształy. Pokaz RTG pozwala zrozumieć, jak kwantowa natura światła pomaga nam odkrywać to, co zwykle niewidoczne.
- Izotopy – Kwantowe podpisy atomów
(mgr Rafał Pietrzyk i dr Mikołaj Baranowski)Odkryj, jak niestabilne jądra zdradzają tajemnice czasu i energii!Izotopy to atomy tego samego pierwiastka, które różnią się liczbą neutronów w jądrze. W fizyce kwantowej opisujemy ich stabilność i przemiany za pomocą zasad mechaniki kwantowej dotyczących energii i prawdopodobieństwa. Niektóre izotopy są promieniotwórcze — ich jądra spontanicznie się rozpadają, emitując cząstki lub promieniowanie. Dzięki zrozumieniu tych procesów możemy datować zabytki, badać procesy w gwiazdach czy leczyć nowotwory.
- Interferometr Michelsona – Fale, które zdradziły naturę światła
(mgr Jacek Baranowski i dr Mikołaj Baranowski)Zobacz, jak światło samo ze sobą prowadzi kwantowy taniec fal!Interferometr Michelsona to urządzenie, które pokazuje falową naturę światła — jedno z kluczowych odkryć prowadzących do narodzin fizyki kwantowej. Dzieląc wiązkę światła na dwie części i łącząc je ponownie, możemy obserwować wzory interferencyjne, które powstają w wyniku nakładania się fal. To delikatne zjawisko pozwala mierzyć odległości z niezwykłą precyzją — nawet ułamki długości fali światła. W fizyce kwantowej podobne eksperymenty dowiodły, że nie tylko światło, ale także cząstki materii mają naturę falową.
- Tajemnice światła i materii zapisane w widmach
(dr Maria Dobies i dr Monika Jażdżewska) - Efekt fotoelektryczny - panele fotowoltaiczne
(prof. UAM dr hab. Mateusz Kempiński) - Quantum Express - Pociąg Schrödingera
(dr Magdalena Grajek i koło naukowe Fusion)Quantum Express – Pociąg Schrödingera to efektowne doświadczenie fizyczne prezentujące zjawisko lewitacji magnetycznej i nadprzewodnictwa kwantowego. W eksperymencie wykorzystuje się nadprzewodnik schłodzony ciekłym azotem, który unosi się nad torami wykonanymi z magnesów neodymowych. Dzięki tzw. zjawisku efektu Meissnera oraz pułapkowaniu strumienia magnetycznego, nadprzewodnik może „zawiesić się” w powietrzu i poruszać się płynnie po torze — niczym miniaturowy pociąg przyszłości. Nazwa „Pociąg Schrödingera” nawiązuje do słynnego paradoksu kota Schrödingera – symbolu niezwykłych i pozornie sprzecznych z intuicją efektów świata kwantowego. To widowiskowe doświadczenie pokazuje, jak prawa mechaniki kwantowej mogą znaleźć praktyczne zastosowanie w technologiach takich jak kolej magnetyczna (maglev) czy nadprzewodzące układy elektroniczne.
- Ślady kwantów - w tunelu niepewności
(dr Magdalena Grajek i koło naukowe Fusion)Zanurz się w tajemniczy świat cząstek, których nie widać gołym okiem! W doświadczeniu z komorą mgłową zobaczysz prawdziwe ślady pozostawiane przez cząstki promieniowania kosmicznego i atomowego – niczym odciski palców kwantowego świata.To niezwykłe widowisko pozwoli Ci dosłownie zobaczyć niewidzialne i poczuć, jak fascynująca potrafi być fizyka cząstek elementarnych. Każdy ślad to dowód, że mikroskopijny, niewidzialny świat nieustannie przenika naszą rzeczywistość. Dzięki temu doświadczeniu zrozumiesz, że nauka to nie tylko równania i liczby, ale również piękno i tajemnica ukryta w ruchu najmniejszych cząstek.
- Zamrożone światło - Spektrum kwantowego chłodu
(dr Magdalena Grajek i koło naukowe Fusion)Przygotuj się na spotkanie z nauką, która dosłownie zamraża światło! W tym widowiskowym doświadczeniu zobaczysz, jak diody LED zanurzone w ciekłym azocie zmieniają swój kolor i intensywność świecenia pod wpływem ekstremalnie niskiej temperatury.Dowiesz się, jak temperatura wpływa na zjawiska kwantowe w półprzewodnikach, czyli materiałach, z których zbudowane są wszystkie współczesne układy elektroniczne. To fascynująca podróż od ciepła codziennego światła po lodowate głębiny fizyki kwantowej.
## Dlaczego warto przyjść?
To wydarzenie ucieleśnia ducha Międzynarodowego Roku Nauki i Technologii Kwantowej - czyniąc wiedzę kwantową dostępną dla wszystkich. Nie jest wymagana żadna wcześniejsza wiedza z fizyki. Niezależnie od tego, czy jesteś uczniem odkrywającym mechanikę kwantową po raz pierwszy, nauczycielem szukającym inspiracji, czy po prostu osobą ciekawą nauki, która napędza nasz współczesny świat, to wydarzenie oferuje ścieżki dla każdego, aby zaangażować się w naukę kwantową na swoim poziomie.
Zobacz, jak obecni studenci i koła naukowe eksplorują zjawiska kwantowe poprzez swoje innowacyjne projekty, doświadcz historycznych przełomów poprzez oryginalne dokumenty i wejdź w interakcję z najnowocześniejszymi demonstracjami. Nasze wydarzenie łączy przeszłość, teraźniejszość i przyszłość nauki kwantowej w jednej angażującej celebracji.
Nasze demonstracje i wykłady mają na celu dzielenie się radością i zachwytem, jakie nauka kwantowa przynosi tym, którzy ją studiują, jednocześnie uczciwie przedstawiając zarówno ustaloną wiedzę, jak i tajemnice, które wciąż pozostają. Przyjdź doświadczyć piękna i mocy mechaniki kwantowej poprzez angażujące prezentacje, historyczne artefakty i najnowocześniejsze demonstracje.
## Kontakt
Więcej informacji:
Strona Wydarzenia: Dzień Kwantów 2025na Wydziale Fizyki i Astronomii UAM
dr Magdalena Grajek
Wydział Fizyki i Astronomii UAM w Poznaniu
E-mail: magdalena.grajek@amu.edu.pl
Wszyscy są mile widziani - przynieś swoje pytania, ciekawość i poczucie zachwytu!
