Wiara i Rozum
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 15 maja 2025
"Poznanie naukowe w przestrzeni między ratio i fides" - Prof. dr hab. inż. Ryszard Horodecki
Streszczenie: Patrząc z perspektywy historii rozwoju nauki, coraz trudniej oprzeć się wrażeniu, że Natura prezentuje się jako osobliwa inskrypcja zakodowana w mozaice języków. Niezaprzeczalnym osiągnięciom wcześniejszych kultur starożytnych towarzyszyła uderzająca pasywność w jej deszyfracji. Dopiero helleńskie elity stworzyły kod kulturowy o potężnej sile oddziaływania, który zapoczątkował zwrot ku Naturze bez odwoływania się do mitycznych bogów. W rezultacie uformowały się dwie drogi deszyfracji inskrypcji: pierwsza filozoficzna polegająca na tworzeniu pojęć umożliwiających racjonalne podejście do świata, druga matematyczna, oparta na ilościowym opisie przebiegu zjawisk bez wnikania w ich istotę. Grecka metodologia została odkryta ponownie przez Arabów, a następnie przetworzona i rozwinięta przez elity chrześcijańskie. Niewątpliwy sukces aktywnego podejścia do deszyfracji księgi Natury można wiązać, jak zostanie to pokazane, z powstaniem komplementarnych pojęć logos i nous i ich nowożytnych odpowiedników ratio i fides.
Prof. dr hab. inż. Ryszard Horodecki, jest fizykiem kwantowym. Był współtwórcą, głównym organizatorem i pierwszym dyrektorem Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej przy Uniwersytecie Gdańskim. Wraz z synami wniósł pionierski wkład w teorię splątania kwantowego. Jest członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności i Academii Europaea. Jest laureatem m. in. Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza i Medalu Mariana Smoluchowskiego. Znajduje się na liście TOP 2% (wg Uniwersytetu Stanforda). Ryszard Horodecki tworzył też utwory poetyckie, drukowane m. in. w Tygodniku Powszechnym, Poezji, W drodze. Wydał dwa tomiki poezji Sum ergo cogito i Arras z Andromedy (wydanie dwujęzyczne, przekład na j. angielski Jean Ward), Wydawnictwo Marpress 2009.
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 10 kwietnia 2025
"Integracja wymiaru fizycznego, psychicznego i duchowego człowieka jako warunek jego dojrzałości" - S. dr Beata Raszczyk
Streszczenie: Historia pokazuje, że od momentu zaistnienia człowieka snuto rozważania nad strukturą osoby i tajemniczością przeżyć psychicznych. Aktualnie istotę ludzką definiujemy w trzech wymiarach: fizycznym, psychicznym i duchowym, i ważne jest, aby w biologicznym rozwoju zachodziła harmonia i synergia wszystkich elementów. Współczesna nauka sukcesywnie próbuje eliminować i separować poszczególne sfery ludzkiej egzystencji. Jednak, jedynie całkowita integracja wszystkich aspektów osobowości gwarantuje psychologiczną dojrzałość człowieka. Jednocześnie stanowi imperatyw zdrowia fizycznego oraz efektywnego funkcjonowania społecznego.
S. dr Beata Raszczyk, Misjonarka Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej – wykładowca akademicki Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, psychoterapeutka uczelnianej poradni psychologicznej. Doktor psychologii ze specjalnością psychologii osobowości. Jej zakres zainteresowań naukowych oscyluje w obszarze zdrowej i zaburzonej osobowości człowieka. Studiowała w Seton Hall University of Jersey City w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Uczestniczyła w badaniach naukowych na Uniwersytecie Jezuickim w Tokio. Ukończyła studia podyplomowe z psychoterapii w Instytucie Neurologii i Psychiatrii w Warszawie. Od lat współpracuje z Dykasterią Spraw Kanonizacyjnych, pisząc ekspertyzy psychologiczne kandydatów na ołtarze. Jest autorką wielu artykułów naukowych z zakresu psychologii i duchowości.
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 20 marca 2025
"Czy nauka potrzebuje chrześcijaństwa?" - prof. UAM dr hab. Piotr Kozłowski
Streszczenie: Często można spotkać się z przekonaniem, że między naukami ścisłymi i religią chrześcijańską istnieje pewnego rodzaju rywalizacja czy wręcz sprzeczność. Powołując się na casus Galileusza twierdzi się, że chrześcijaństwo było czy jest wręcz wrogiem nauki. Jednak to właśnie w cywilizacji chrześcijańskiej nauki ścisłe osiągnęły poziom niespotykany w innych kulturach. W związku z tym zasadne jest pytanie: Czy nauka potrzebuje chrześcijaństwa, czy też mogła rozwinąć się bez wpływu religii? Co stanie się z nauką w świecie zachodnim, gdy z przestrzeni publicznej usunie się chrześcijaństwo? Spróbuję odpowiedzieć na te pytania powołując się na prace Johna Henry Newmana, Pierra Duhema i Stanley Jakiego, a także odwołując się do nauczania Kościoła i odnosząc się do nowych prądów ideowych. Postaram się wykazać, że chrześcijaństwo miało istotny wpływ na rozwój nauk ścisłych, a obserwowana dzisiaj walka z chrześcijaństwem jest jednocześnie walką z racjonalnymi ideami przewodnimi, które leżą u podstaw rozwoju nauk ścisłych.
Prof. UAM dr hab. Piotr Kozłowski – obecnie pracuje na Wydziale Fizyki i Astronomii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM). Doktorat z fizyki (sieci neuronowe) obronił na Katolickim Uniwersytecie w Leuven (Belgia), a magisterium z teologii (teologia grzechu pierworodnego u Raymunda Schwagera) na UAM. Habilitację z nauk fizycznych (magnetyki molekularne) uzyskał na UAM. W pracy badawczej zajmował się magnetykami niskowymiarowymi, sieciami neuronowymi i ekonofizyką, a obecnie współpracując z chemikami bada magnetyki molekularne. W czasie wolnym zajmuje się relacją między wiarą i nauką. Relaksuje się przy muzyce barokowej.
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 27 luty 2025
"Walka państwa z Kościołem w PRL" - Ks. dr hab. Jarosław Wąsowicz SDB
Streszczenie: Przez cały okres PRL-u jedną z podstawowych linii działania komunistycznych władz była walka z Kościołem katolickim. W żargonie partyjnym i aparatu bezpieczeństwa, zwłaszcza w pierwszych powojennych dekadach, określana była mianem „walki na odcinku światopoglądowym” lub „walki na linii kleru”. Największe represje wymierzone w hierarchię i wiernych przypadły na lata 1947-1956, w których władze komunistyczne podjęły zdecydowaną walkę z wpływami Kościoła katolickiego w Polsce. Nastąpiła wówczas próba przeprowadzenia intensywnej sowietyzacji społeczeństwa połączona w parze z szerzeniem ateizmu. Był to czas wielu ofiar poniesionych przez Kościół, a symbolem jego ówczesnej nieugiętej postawy jest prymas kard. Stefan Wyszyński i bp. Antoni Baraniak (więziony i torturowany przez komunistów w latach 1953-1956). W kolejnych latach komuniści zwalczali kościół równie konsekwentnie, aż do ostatniej dekady PRL, która zapisała się w historii śmiercią męczenników: ks. Jerzego Popiełuszki, ks. Stefana Niedzielaka, ks. Stanisława Suchowolca i ks. Sylwestra Zycha. Referat będzie próbą całościowego spojrzenia na poszczególne etapy i metody walki komunistów z Kościołem.
Ks. dr hab. Jarosław Wąsowicz SDB – ur. w 1973 r. w Gdańsku, salezjanin, historyk, publicysta. Zajmuje się badaniem dziejów NSZZ „Solidarność” i młodzieżowej opozycji w PRL-u, historią Kościoła w tym okresie, martyrologium duchowieństwa polskiego w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu. Jest dyrektorem Archiwum Salezjańskiej Inspektorii Pilskiej, wykładowcą historii Kościoła w Salezjańskim Instytucie Teologicznym w Krakowie. W latach 2003–2011 był wicepostulatorem procesu beatyfikacyjnego męczenników II Wojny Światowej. W latach 2018-2024 r. był członkiem Rady Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, a obecnie zasiada w Radzie Naukowej Muzeum ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie.
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 30 stycznia 2025
"Europa w nauczaniu Jana Pawła II" - dr Jarosław Sellin
Streszczenie: Europa i związana z nią cywilizacja chrześcijańska od 500 lat miała dominujący wpływ na budowanie porządku światowego. Dobrze to czy źle dla ludzkości? Czy to już tylko przeszłość? Wypowiadał się na ten temat św. Jan Paweł II w czasie swojego długiego pontyfikatu. Warto wiedzieć, jaką wizję przeszłości, kondycji współczesnej i nadziei dla Europy na przyszłość miał ten najważniejszy Polak w naszej ponad 1000-letniej historii.
Dr Jarosław Sellin – w latach 1982-88 studiował na Uniwersytecie Gdańskim. Obronił pracę magisterską na temat kwestii żydowskiej w I Rzeczypospolitej w latach Sejmu Czteroletniego. W latach 1983–1989 działał w opozycyjnym Ruchu Młodej Polski. Po studiach pracował jako nauczyciel historii w V LO w Gdańsku, a w latach 1989-93 był też nauczycielem akademickim na Uniwersytecie Gdańskim specjalizującym się w historii nowożytnej XVI-XVIII wieku. Prowadził też zajęcia z historii sztuki. W następnych latach pracował w mediach i prowadził działalność publiczną. W 2021 r. uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie za pracę pt. „Żydzi i judaizm w doświadczeniu Karola Wojtyły (1920–1978).”
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 12 grudnia 2024
"Transhumanizm projektem transformacji świata i człowieka. Perspektywa aksjologiczna" - Ks. dr hab. Andrzej Pryba
Streszczenie: Transhumanizm jest programem, który deklaruje, że pragnie dobra człowieka i świata. Wyrasta on z niezgody na ludzką kondycję. Według transhumanistów starość jest chorobą, śmierć złem, a wszelkie ograniczenia biologiczne, poznawcze, moralne i emocjonalne są wyzwaniem do ulepszenia. Owo ulepszenie ma przenieść człowieka w nowy postludzki rodzaj egzystencji. Czy jednak realizacja tego projektu prowadzi człowieka do doświadczenia szczęścia? Czy rozwój naukowy jest zawsze przejawem postępu? Czy zwiększenie potencjału osoby zostanie wykorzystane w dobry sposób? Referat będzie próbą prezentacji tego ciekawego i aktualnego zagadnienia.
Ks. dr hab. Andrzej Pryba – kapłan Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii moralnej. Profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Zakład Filozofii i Dialogu). Dyrektor Centrum Aksjologii Nowych Technologii i Przemian Społecznych UAM. Członek Zarządu Stowarzyszenia Teologów Moralistów oraz wiceprezes Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Familiologicznego. Redaktor naczelny czasopisma naukowego „Teologia i Moralność”. Główne kierunki jego badań dotyczą problematyki moralnospołecznej życia małżeńskiego i rodzinnego, normatywno-aksjologicznej etyki życia rodzinnego, poradnictwa rodzinnego oraz nowych technologii i przemian społecznych.
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 7 listopada 2024
"Suwerenność monetarna Polski alternatywą dla członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej" - prof. UEP dr hab. Eryk Łon
Streszczenie: Celem prezentacji jest przedstawienie koncepcji suwerenności monetarnej. Jest to koncepcja będąca alternatywą dla członkostwa Polski w strefie euro (Unii Gospodarczej i Walutowej). Autor wyraża pogląd, iż Polska powinna pozostać poza obszarem strefy euro. Atutem Polski jest posiadanie krajowej waluty i krajowego banku centralnego. Dzięki tym instrumentom polska gospodarka może się dynamicznie rozwijać niwelując dystans do bogatych krajów Unii Europejskiej. Uczestniczenie naszego kraju w procesach konwergencji realnej jest również możliwe przy zachowaniu krajowej waluty narodowej.
Prof. UEP dr hab. Eryk Łon – ekonomista i prawnik. Profesor w Katedrze Finansów Publicznych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących rynku kapitałowego i bankowości. W obszarze jego zainteresowań naukowych znajdują się również: prawo finansowe, polityka pieniężna, polityka budżetowa i jej związki z rynkiem kapitałowym, a także międzynarodowe stosunki finansowe. Jest autorem licznych prac naukowych, monografii i artykułów, m.in. ,,Makroekonomiczne uwarunkowania koniunktury na polskim rynku akcji w świetle doświadczeń międzynarodowych” (2006), ,,Warto mieć polską walutę” (2007), ,,Powiązania amerykańskiej polityki budżetowej i pieniężnej z sytuacją na dojrzałych i wschodzących rynkach akcji” (2011), „Patriotyzm gospodarczy” (2018) oraz „Sztuka prowadzenia polskiej polityki pieniężnej w realiach XXI wieku” (2021).
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 13 czerwca 2024
"Płeć, płciowość i seksualność. Jak je rozumieć i jak przeżywać?" - dr Jolanta Próchniewicz
Streszczenie: Język kształtuje świadomość – warto więc rozumieć i precyzyjnie stosować pojęcia. Dlatego wyjaśnimy sobie na płaszczyźnie biologicznej i psychologicznej, czym jest płeć, jakie są funkcje płciowości i jaka jest struktura seksualności człowieka. Określimy zakres pojęciowy wszystkich tych kategorii, aby ich nie utożsamiać i nie mylić. Powiemy również o zaburzeniach w tych obszarach, korzystając z doświadczenia i wiedzy prof. Antoniego Kępińskiego, który stwierdził: W żadnej innej dziedzinie ludzkiego życia nie jest tak trudne postawienie granicy między normą a patologią, jak w sprawach seksualnych.
Dr Jolanta Próchniewicz – psycholog i teolog, pochodzi z Poznania, studia i doktorat na UAM. Od 25 lat pracuje w Fundacji „Głos dla Życia” w Poznaniu, gdzie prowadzi poradnię psychologiczną dla młodzieży i rodzin, specjalizującą się w problemach zaburzeń seksualnych. Prowadzi wykłady i warsztaty z psychologii, seksuologii, nauk o rodzinie i duchowości. Jest członkiem Stowarzyszenia Psychologów Chrześcijańskich, zaangażowana w wolontariat psychologiczny i społeczny. Współpracuje z wydawnictwami książkowymi i periodykami specjalistycznymi jako redaktor naukowy.
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 16 maja 2024
"Czy sztuczna inteligencja nam zagraża?" - prof. dr hab. inż. Krzysztof Walczak
Streszczenie: Ostatnie lata przyniosły przełomowe osiągnięcia naukowe w dziedzinie sztucznej inteligencji (AI), które w połączeniu z szybko rosnącą mocą obliczeniową komputerów oraz dużymi inwestycjami ze strony sektora komercyjnego doprowadziły do zbudowania systemów AI o niespotykanych wcześniej możliwościach. Sztuczna inteligencja może wpływać na niemal każdy obszar ludzkiego życia – od edukacji i pracy zawodowej, przez handel, transport i opiekę zdrowotną, aż po sztukę, rozrywkę i dostęp do informacji. Jest zatem naturalne, że AI stała się przedmiotem szerokiego zainteresowania mediów i opinii publicznej. Jednak przekaz medialny często skupia się na sensacyjnych i stereotypowych wizjach inspirowanych fantastyką naukową, nasilając poczucie zagrożenia. Celem tego wykładu jest rzetelne i obiektywne zaprezentowanie współczesnych systemów AI, omówienie ich możliwości oraz rzeczywistych niebezpieczeństw i wyzwań, jakie niosą.
Prof. dr hab. inż. Krzysztof Walczak – kierownik Katedry Technologii Informacyjnych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, specjalizuje się w obszarach interaktywnych systemów multimedialnych, wirtualnej rzeczywistości oraz sztucznej inteligencji. Ma bogate doświadczenie w realizacji międzynarodowych projektów naukowych i wdrożeniowych. Jego działalność obejmuje również udział w różnego rodzaju grupach eksperckich, komitetach i stowarzyszeniach. Jest autorem lub współautorem ponad 150 publikacji naukowych oraz kilku patentów.
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 18 kwietnia 2024
"Hieronim Bosch – prorok naszych czasów" - Ks. dr hab. Michał Janocha
Streszczenie: Obrazy Hieronima Boscha nie przestają zadziwiać, niepokoić, fascynować, przerażać. Skłaniają do niezliczonych interpretacji. Wydaje się, że fantasmagoryczne wizje namalowane ponad pięć wieków temu przez Mistrza z s’Hertogenbosch mają charakter profetyczny, że ilustrują stan człowieka i kultury na początku wieku XXI. W tym kluczu spróbujemy odczytać „Wóz z sianem”, „Statek szaleńców”, „Kuszenie świętego Antoniego”, „Chrystusa i Weronikę” czy „Ogród rozkoszy ziemskich”.
Ks. dr hab. Michał Janocha – biskup pomocniczy warszawski, historyk sztuki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, kierownik Pracowni Speculum Byzantinum na Wydziale Artes Liberales UW. Główne zainteresowania naukowe: historia sztuki bizantyńskiej i ruskiej, ikonografia chrześcijańska, teologia porównawcza, teologia sztuki. Autor 6 książek i ok. 200 artykułów naukowych. Przewodniczący Rady do Spraw Kultury i Dziedzictwa Kulturowego Konferencji Episkopatu Polski.
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 29 lutego 2024
"Spór o prawdę - spór o człowieka. Aktualność przesłania św. Jana Pawła II" - Ks. prof. dr hab. Paweł Bortkiewicz
Streszczenie: 45 lat temu św. Jan Paweł II wypowiedział znamienne słowa „człowieka nie można zrozumieć bez Chrystusa”. W 1997 na spotkaniu ze środowiskiem Uniwersytetu Jagiellońskiego stwierdził jednoznacznie, że „spór o człowieka w Polsce trwa, a nawet się nasilił”. Papieskie przesłanie zyskuje dzisiaj aktualność ukazując, że istnieje bezpośrednia zależność sporu o człowieka i sporu o prawdę. Dramatycznym wyrazem tego sporu są zwłaszcza kwestie bioetyczne rzutujące na nasze życie społeczne i polityczne.
Ks. prof. dr hab. Paweł Bortkiewicz – kapłan Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej, teolog, etyk, profesor teologii. Były profesor UAM w Poznaniu. Aktualnie profesor Akademii Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Publicysta katolicki. Ostatnio opublikował „Myślenie św. Jana Pawła II o Europie. Pamięć, tożsamość, przyszłość” (2023) oraz „Takie trudne miłosierdzie. Przeciw banalizacji miłosierdzia” (2023).
Konwersatorium "Wiara i Rozum" - 18 stycznia 2024
"RODZINA - gatunek zagrożony? Dlaczego świat bez rodziny nie może przetrwać?" - prof. UAM Michał Michalski
Streszczenie: Obecnie obserwujemy wielowymiarowe przemiany społecznokulturowe, wśród których zaznacza się także spadek liczby zawieranych małżeństw oraz coraz niższa dzietność. Jednocześnie, w przestrzeni mediów i opinii publicznej pojawia się coraz więcej głosów, że rodzina nie jest potrzebna do tego, by prowadzić dostatnie i szczęśliwe życie. W związku z tym, mówi się czasem o tzw. epoce postfamilializmu, w której rodzina nie będzie już niezbędna jako podstawowa instytucja społeczna. Jednocześnie, w wymiarze badań naukowych wciąż widać na polach wielu dyscyplin, że to właśnie rodzina, małżeństwo i rodzicielstwo są pod wieloma względami czynnikami mającymi pozytywny wpływ, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym.
Dr hab. prof. UAM Michał A. Michalski – kulturoznawca, ekonomista, badacz wpływu rodziny na gospodarkę oraz polityki rodzinnej. Prezes Instytutu Wiedzy o Rodzinie i Społeczeństwie, ekspert Polskiego Forum Rodziców, w latach 2019-23 członek Rady Rodziny przy MRiPS. Pracownik Zakładu Etyki Gospodarczej Instytutu Kulturoznawstwa Wydziału Antropologii i Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu. W 2021 roku współtworzył badania i raporty pt. „Koszty rozpadu rodzin i małżeństw w Polsce”, „Rozwiązania prorodzinne w firmach prywatnych w Polsce”, a w roku 2023 współtworzył raport „Młode Polki, młodzi Polacy i ich plany rodzinne”.
Czym są konwersatoria WIARA i ROZUM?
W II wieku Tertulian sceptycznie pytał “Cóż mają wspólnego Ateny i Jerozolima? A cóż Akademia i Kościół?”. Te słowa przytacza Jan Paweł II w encyklice Fides et Ratio, którą jednak rozpoczyna pozytywnym stwierdzeniem, że “wiara i rozum są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy”. Te dwa stanowiska (tak odległe w czasie) rozpinają przestrzeń, w której pozostaje wiele miejsca na pytania i odpowiedzi, wątpliwości i wyjaśnienia. Konwersatorium nasze skierowane jest do tych, którzy podzielają pogląd Jana Pawła II, że “obecna relacja między wiarą a rozumem domaga się wnikliwego rozeznania, ponieważ zarówno rozum jak i wiara zostały zubożone i osłabione w swych wzajemnych odniesieniach”. Jakkolwiek w powyższych cytatach chodzi o filozofię, to wydaje nam się, że nieuniknione jest w dzisiejszej dyskusji relacji wiary i rozumu uwzględnienie także punktu widzenia nauk szczegółowych, w tym przyrodniczych. Zapraszamy zatem do dyskusji wykładowców świeckich i duchownych, przedstawicieli rozmaitych nauk, by móc wspólnie rozważać kwestie wzajemnych odniesień wiary i rozumu. Do uczestnictwa w spotkaniach zapraszamy zarówno studentów jak i pracowników naukowych, ale również wszystkie inne zainteresowane osoby. W założeniu spotkania mają mieć formę wykładu, po którym następuje otwarta dyskusja. Od zaproszonych prelegentów oczekujemy przede wszystkim kompetencji w temacie, który prezentują, ale także świadectwa wiary w odniesieniu do prezentowanych treści oraz otwartości na dyskusję z uczestnikami spotkania.
Organizatorami spotkania są: Wydział Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Duszpasterstwo Akademickie “Morasko” oraz parafia św. Jadwigi Królowej w Poznaniu.